Lấy dấu sơ khởi trong phục hình toàn hàm

1.Chuẩn bị trước khi lấy dấu:

• +Chuẩn bị bệnh nhân

  - Sau khi khám phải ghi rõ vào bệnh án các chi tiết quan trọng ảnh hưởng đến phục hình toàn hàm

  -ra kế hoạch điều trị 

  - Chuẩn bị tâm lý bệnh nhân

          +Giải thích cho bệnh nhân rõ công việc sắp làm

          +Hướng dẫn bệnh nhân cách xử trí khi có triệu chứng buồn nôn

•  +Chuẩn bị dụng cụ

       -Khay, bộ đồ khám, ly súc miệng

       -Khăn tay

       -Khay lấy dấu

       -Bay, bát trộn

2. Mục tiêu của dấu sơ khởi

• -Dấu sơ khởi là 1 dấu nghiên cứu giúp:

ØQuan sát rõ hơn bề mặt tựa : thấy rõ lồi cùng, lồi rắn

ØXác định đúng vị trí đường ranh giới giữa niêm mạc dính và niêm mạc di động

ØĐánh giá mức độ tiêu xương và vị trí của các cơ quan phục hình

ØPhân tích giới hạn lý tưởng của phục hình sau này

ØGóp phần vào việc khám lâm sàng, chẩn đoán vad lập kế hoạch điều trị

• -Dấu sơ khởi giúp làm khay lấy dấu cá nhân
•  
• 3.Vật liệu lấy khuôn

• *Thạch cao

  • Ưu điểm

       -Là vật liệu ưa nước

       -Rất chính xác trong việc sao lại các bề mặt

       -Tính lỏng của nó giúp ngăn ngừa mọi sự biến dạng hay dời chỗ của mô ( dấu sơ khởi không nén)

       -Khuôn bền vững lâu

        -Giá thấp

  • Nhược điểm

        -Gây khó chịu cho bệnh nhân khi lấy khuôn

        -Kĩ thuật khó

        -Có nguy cơ chảy vào đường thở

• • Chỉ định

         -Nền tựa có những sống hàm phập phều cần phải dùng 1 vật liệu lỏng để không lam fbieens đổi vị trí

        -Nền xương có hình dạng bình thường, niêm mạc săn chắc,dính, niêm mạc tự do không gấp nếp, đáy ngách tiền đình rõ

         -Lồi xương, lồi rắn, đường nối giứa 2 xương hàm nhô cao

         -Cần 1 khay cá nhân ít phải điều chỉnh

• 
  

  *Alginat

  • Hiện nay thường dùng
  • Thích hợp trong trường hợp mà ta muốn vật liệu tạo ra 1 sự nén nhẹ hay muốn đẩy lùi các cơ quan cận phục hình( sàn miệng, ngách tiền đình hẹp….)
  • • Ưu điểm

    ØVật liệu ưa nước

    ØKĩ thuật dễ

    ØSao lại bề mặt tốt

    ØCó thể tạo độ nhớt phù hợp bằng cách thay đổi tỉ lệ bột: nước

    ØThời gian đông thay đổi tùy theo nhiệt độ nước

    ØGiá thấp

    • Nhược điểm

    ØKhông ổn định kích thước về lâu dài

    ØPhải đổ mẫu ngay

  • • Chỉ định

    ØNền xương có hình dạng bình thường, niêm mạc săn chắc

    ØNền xương tiêu nhiều, niêm mạc cố định săn chắc, có nhiều niêm mạc tự do gấp nếp.khi ấy cần dùng vật liệu nén để đẩy các cơ quan cận phục hình và làm căng niêm mạc tự do

    ØBệnh nhân do tâm lý hoặc bệnh lý không chịu được thạch cao lấy dấu

    *Cao su lấy khuôn

    • Ưu điểm

    ØĐộ nhớt thay đổi tùy theo ý muốn sử dụng

    ØDùng được cho mọi kiểu lấy khuôn

    ØKhuôn vững ổn tốt đối với loại silicon cộng hợp

    ØKhá chính xác

    ØĐàn hồi bền bỉ và rất rắn chắc

    • Nhược điểm

    ØVật liệu kị nước

    ØGiá thành cao

  •  

  • *Hợp chất nhiệt dẻo

    Hiện nay không còn dùng nữa

    • Chỉ định

    ØHiện nay chủ yếu dùng để kéo dài thìa lấy khuôn bán sẵn khi lấy khuôn sơ khởi

    ØTiêu xương trầm trọng

    ØDiện tích nền tựa không bình thường, không chịu nén

    ØNiêm mạc sợi bị suy yếu

    ØLồi rắn hàm trên, đường nối giữa 2 xương hàm nhô cao

  • KĨ THUẬT LẤY KHUÔN
  • Bước 1:chọn thìa lấy khuôn
  • Bước 2: sửa soạn khoảng trống cho thìa lấy khuôn
  • Bước 3: chuẩn bị vật liệu lấy khuôn
  • Bước 4: cho vật liệu vào thìa
  • Bước 5:cho thìa vào miệng
  • Bước 6: làm động tác môi má
  • Bước 7:giữ thìa trong khi chờ vật liệu đông
  • Bước 8: lấy khuôn ra
  • Bước 9: rửa khuôn, sát trùng và làm khô
  • Bước 10: phân tích khuôn
  • Bước 11: đổ mẫu sơ khởi

1.Bước 1 :Chọn thìa

*Yêu cầu

• Hình thể giống hình thể giaỉ phẫu cung hàm bao phủ hoàn toàn bề mặt cần sao
• Bờ hoặc cán thìa không được làm căng các cơ quan cận phục hình
• Cứng rắn để không bị biến dạng do sức nén của vật liệu nhưng tùy trường hợp có thể uốn bằng kìm để vừa vặn
• +Thìa hàm trên:
• •     -Theo bình diện ngang

  Tùy theo hình dạng, kích thước của cung sống hàm mà chọn khay hình tam giác, hình vuông hay elip. Khay phải phủ lồi cùng  

  •    -Theo bình diện đứng ngang

           Khay phải song song với độ cao sống hàm và độ sâu của vòm khẩu. Bờ khay cách ranh giới của niêm mạc lợi dính và niêm mạc lợi di động

           Khay cách sống hàm 3-4mm

           Khay không được quá hẹp chạm vào triền sống hàm cũng không quá rộng chạm vào cơ quan cận phục hình

  •    -Theo bình diện đứng dọc

           Bờ sau của khay vượt quá 2mm so với giới hạn giữa khẩu cái cứng và khẩu cái mềm, vượt quá 2 trũng khẩu cái khoảng 4mm

           Bờ khay phải phủ lồi cùng nhưng không cản trở dây chằng chân bướm hàm

• +Thìa hàm dưới
• •       -Theo bình diện ngang

           Khay phải phủ tam giác hậu hàm nhưng không cản trở dây chằng chân bướm hàm

           Bờ khay phía trước trong không cản trở phanh lưỡi

  •     -Theo bình diện đứng ngang

            Chọn khay cách đồng đều với bề mặt tựa

             Bờ khay phải cách đường ranh giới niêm mạc lợi dính và lợi di động; tiếp xúc niêm mạc vùng dưới lưỡi, dưới hàm , tam giác hậu hàm và phủ đường chéo trong

             Bờ khay không cản trở phanh môi phanh lưỡi phanh bên

  •      -Theo bình diện đứng dọc

            Khay song song sống hàm

            Cán khay không cản trở môi dưới

• Chú ý: có thể sửa chữa khay cho phù hợp bằng cách
• Khay ngắn có thể thêm sáp
• Khay cách khẩu cái nhiều hơn 7-8mm phải được đắp thêm sáp để giảm chiều dày chất lấy dấu nhằm giảm sự biến dạng
• Gò khay cho tương ứng với những chỗ lồi lõm của sống hàm
• 2. Bước 2 : sửa soạn khoảng trống cho thìa lấy khuôn
• Cắt sáp thành miếng dài rộng 1cm cuộn thành 3-4 miếng chen giữ khoảng
• Dán các đoạn sáp vào vùng trũng của thìa lấy khuôn tại vùng răng nanh và răng hàm lớn thứ nhất
• Hơ sáp vừa đủ đặt thìa vào miệng ngay ngắn sau đó ấn nhẹ để lấy dấu sống hàm trên sáp sao cho bờ của thìa cách đáy ngách tiền đình khoảng 5mm
• 3. Bước 3: chuẩn bị vật liệu lấy khuôn
• Đánh đúng tỉ lệ
• Đủ thời gian
• Độ đặc tốt
• 4. Bước 4 : cho vật liệu vào thìa lấy khuôn.
• 5. Bước 5: đặt thìa vào miệng

• -Tư thế bệnh nhân

  • Hàm trên: nửa người trên thẳng đứng
  • Hàm dưới: nửa người trên hơi ngả ra sau. Khi miệng há bờ dưới xương hàm song song với nền nhà

  -Tư thế bác sĩ

  • Hàm trên: đứng trước bên phải bệnh nhân. Sau khi đặt khay vào trong miệng cán khay nằm ngay đường giữa kéo môi ra trước sau đó để nghỉ. Bác sĩ chuyển đứng sau giữ khay bằng 2 ngón trỏ
  • Hàm dưới: đứng trước bên phải
  • Đặt thìa lấy khuôn có vật liệu vào miệng cho ngay ngắn, bắt đầu đưa vào cho đến khi chạm các sáp chêm đồng thời yêu cầu bệnh nhân hơi ngậm miệng để làm chùn cơ vòng của miệng
  • Kéo nhẹ môi, không tạo lực, để vật liệu hoàn toàn đến vị trí trong đáy ngách tiền đình phía trước.Ở phía bên cũng kiểm tra như vậy
  • Bước 6

  • Điều chỉnh lại ngách tiền đình bằng lực kéo nhẹ nhàng ở khóe môi 2 bên ( động tác môi má)

    • -Về phía dưới và phía trước đối với hàm trên: tác động 1 lực nhẹ về phía trán để giới hạn độ dày vật liệu ở ngách tiền đình phía trước. Kéo động phanh môi về phía bên và theo chiều trục để in khuôn đúng vào vật liệu lấy khuôn
    • -Về phía trên và phía trước đối với hàm dưới: yêu cầu bệnh nhân đưa lưỡi về phía má bên trái và bên phải và kết thúc bằng cách thè lưỡi vừa phải trong mặt phẳng đứng dọc
• 7.Bước 7: giữ thìa bằng tay trong khi vật liệu đông mà không tạo lực 3-5 phút
• 8.Bước 8: lấy khuôn ra
• 9.Bước 9: rửa khuôn, sát trùng, làm khô
• 10.Bước 10:phân tích khuôn. 1 số điểm tạo nên những mốc ranh giới nhất thiết cần phải quan sát thấy trên khuôn nếu không phải lấy khuôn lại
• 
• 
• Phải kiểm tra những gì khuôn ghi được có tương ứng chính xác với những gì có trong miệng không
• Sức ép của vật liệu quá nén có thể tạo nên những vùng quá ép và bờ dày quá mức làm sai lệch khuôn. Có thể sửa chữa những khiếm khuyết này hay tối ưu hóa khuôn bằng kĩ thuật khác. Đó là khuôn sơ khởi đệm
• Khuôn sơ khởi đệm
• Bác sĩ quan sát trong miệng rồi vẽ lại trên khuô đường đáy ngách tiền đình thực sự
• 
•  
• Dùng dao cắt bờ khuôn theo đường song song và phía dưới đường vẽ này 2mm để tạo 1 khoảng hở với đáy ngách tiền đình
• 
• Mặt khác, những chỗ nào bờ quá dày đều được gọt bớt tới độ dày khoảng 3mm. Vùng các phanh được mở rộng
• Như vậy khuôn đã được sửa soạn lại để tạo nên 1 thìa cá thân thực sự để tiếp nhận alginat lỏng
• 
• Để alginat dính tốt hơn lên lớp đầu tiên cần thổi khô kĩ bề mặt và dùng dao cào bề mặt cho sần sùi. Đối với 1 số alginat ít dính vào nhau cần phun 1 lớp keo dán alginat
• 
• Chuẩn bị alginat lỏng, tỉ lệ bột: nước =1:2 đặt lên mặt khuôn cũ thành lớp mỏng rồi cho vào miệng
• Sau khi vật liệu đông lấy khuôn ra nhẹ nhàng để tránh tróc lớp alginat đệm
• 
•  
• 11.Bước 11: đổ mẫu sơ khởi bằng thạch cao
• • Làm sáp hộp hay không tùy theo yêu cầu của bác sĩ
  • Những chỉ dẫn mà bác sĩ báo cho kĩ thuật viên:

  üVẽ ranh giới của thìa lấy khuôn cá nhân

  üCho biết vùng cần giảm nén

  üCho biết chiều cao của vành cắn hamd trên và hàm dưới