TRIỆU CHỨNG HỌC GÃY XƯƠNG
ĐAU CHÓI
Hầu hết mọi trường hợp chấn thương hàm mặt đều gây đau, trong đó dấu hiệu đau chói khi sờ nắn là dấu hiệu rất có giá trịt rong chẩn đoán gãy xương giai đoạn
sớm. Dấu hiệu này có thể phát hiện ở những vị trí xương nhô như xương chính mũi, xương gò má, cung tiếp và bờ dưới xương hàm dưới. Ví dụ khi sờ thấy đau chói vùng góc hàm có thể nghĩ đến gãy góc hàm hoặc dấu hiệu đau chói vùng lồi củ xương hàm trên : Dấu Guérin gặp trong gãy Lefort I.
GIÁN ĐOẠN BỜ XƯƠNG
Tương tựdấu hiệu đau chói,dấuhiệunàythườngpháthiệntạicácvịtríbờ
xương.Đây là dấu hiệu quan trọng để chẩn đoán gãy xương. Trường hợp gãy xương có di lệch, có thể sờ thấy gián đoạn bậc thang ở bờ xương. Trong trường hợp gãy ít di lệch hoặc sưng nề nhiều dấu hiệu này sẽ khó phát hiện.
Dấu hiệu Đau chói + Gián đoạn bờ xương cho phép chúng ta chẩn đoán xác định gãy xương.
BIẾN DẠNG XƯƠNG
Triệu chứng này gặp trong trường hợp gãy xương di lệch nhiều, và là dấu hiệu chắc chắn để chẩn đoán gãy xương. Không chỉ có giá trị chẩn đoán, biến dạng xương còn rất có ý nghĩa trong việc lựa chọn chỉ định điều trị.
Trong gãyxươnghàmdưới,chúng ta có thểgặpbiếndạng xươnghàmdưới vùng cằm (hình 11 - 10) do gãy cằm, biến dạng lùi xương hàm dưới ra sau do gãy cổ lồi cầu 2 bên (hình 11 - 11).
Trong gãy tầng mặt giữa Mặt lõm hình đĩa là dấu hiệu điển hình của gãy Lefort II (hình 11 - 12). Biến dạng lép gò má cũng là dấu hiệu rất thường gặp, cho phép chúng ta chẩn đoán xác định gãy phức hợp gò má (hình 11 - 13).
DI ĐỘNG BẤT THƯỜNG CỦA XƯƠNG
Gãy xương dẫn đến sự di động không đồng bộ của xương ở hai bên đường gãy. Do đó ở những vị trí có thể khám được bằng thao tác lắc (manipulation), chúng ta có thể phát hiện sự di động không đồng bộ này.
Trong gãy ngang toàn bộ xương hàm trên, khi lắc cung răng, chúng ta có thể thấy sự di lệch không đồng bộ giữa cung răng trên và khối xương phía trên đường gãy (hình 11 - 14); hoặc gãy dọc hàm trên sẽ có dấu hiệu di động không đồng bộ giữa hai bên đường gãy khi dùng tay lắc hai phần hàm I và II ngược chiều nhau (hình 11 - 15).
Gãy ngang tầng mặt giữa có hai dấu hiệu khác nhau cần phân biệt :dấu lung lay cung răng và dấu hàm giả toàn bộ.
Dấu lung lay cung răng chỉ sự di động không đồng bộ giữa cung răng và phần xương trên đường gãy. Còn dấu hàm giả toàn bộ chỉ sự di lệch tịnh tiến của khối hàm trên theo chiều trên dưới.
Trong gãy xương hàm dưới vùng cằm, nếu xương gãy không di lệch, chúng ta có thể lắcxương hàm dướiđể tìm sựdiđộngkhôngđồngbộcủa xương(hình 11 - 16).
GIÁN ĐOẠN VÀ DI LỆCH CUNG RĂNG
Đây là dấu hiệu dễ thấy nhất và rất có ý nghĩa trong chẩn đoán những trường hợp đường gãy đi qua cung răng như gãy xương hàm dưới vùng cằm (hình 11 - 17), gãy cành ngang xương hàm dưới hay gãy dọc xương hàm trên (hình 11 - 18). Tuy nhiên cần phảiphânbiệtgián đoạncungrăng trongtrườnghợpgãy xương ổ răng và gãy toàn bộ xương hàm. Thường có thể dùng nghiệm pháp lắc để phân biệt gãy xương ổ răng với các trường hợp khác: nếu gãy xương ổ răng, chúng ta chỉ thấy khối xương ổ răng lung lay khi lắc.
Trường hợp cung răng có di lệch, cần đánh giá sự di lệch theo ba chiều không gian. Sự di lệch này có ý nghĩa quan trọng trong việc lựa chọn chỉ định điều trị. Ví dụ gãy xương hàm dưới vùng cằm, cung răng gián đoạn và di lệch chiều trên dưới (hình 11 - 19) có thể điều trị bằng phương pháp chỉnh hình, nhưng nếu di lệch theo chiều trước sau (hình 11 - 20) hoặc kiểu chồng ngắn (hình 11 - 21) thì phải can thiệp phẫu thuật mới có thể nắn chỉnh xương gãy được.
SAI KHỚP CẮN
Hiện tượng mất tương quan bình thường giữa hai hàm ở tư thế lồng múi tối đa do sự di lệch của xương gãy. Sai khớp cắn có thể theo chiều trên_dưới, trước _sau, chiều ngang, hoặc phối hợp các chiều với nhau.
Tương quan chiều trên dưới:
Trong tương quan chiềutrêndưới,saikhớpcắnbiểu hiệndướidạngchạmsớm vùng răng phía trước hay phía sau, bên (P) hay (T). Gãy xương hàm trên và xương hàm dưới đều có thể có sai khớp cắn theo chiều trên dưới.
Ví dụ:Chạmsớm vùngrăngcối hai bên có thểgặptrong gãyxươnghàm trênkiểu Lefort (hình 11 - 22), chạm sớm vùng răng cối cùng bên trong gãy cổ lồi cầu...
Sai khớp cắn theo chiều trên_dưới có giá trị chẩn đoán có gãy xương, nhưng ít có giá trị trong việc xác định vị trí gãy nếu không phối hợp các dấu hiệu khác. Khi có sự hiện diện của các dấu hiệu có giá trị chẩn đoán cao hơn như : gián đoạn cung răng, di lệch cung răng, biến dạng xương; chúng ta có thể ghi nhận dấu hiệu này nhưng không sử dụng để phục vụ mục đích chẩn đoán hay điều trị.
Tương quan chiều trước sau:
Sai khớp cắn theo chiều trước sau là do sự di lệch toàn bộ cung răng về phía sau, phát hiện được qua tương quan khớp cắn. Cung răng bị đẩy lùi ra sau có thể là hàm dưới hoặc hàm trên. Trong gãy cổ lồi cầu 2 bên, toàn bộ cung răng dưới có thể di lệch lui sau tạo nên dấu hiệu cằm lẹm (hình 11 - 23). Trong gãy Lefort, thể di lệch ra sau, trên lâm sàng sẽ có dấu hiệu cắn ngược vùng răng cửa (hình 11 - 24). Dấu hiệu này có giá trịcaohơnsovớisaikhớpcắn theo chiều trên dưới trongchẩn đoáncũng như điều trị.
Khi có dấu hiệu này, chúng ta cũng cần lưu ý thêm một điều là phải hỏi kỹ bệnh nhân về tương quan khớp cắn trước khi chấn thương và khám kỹ diện mòn các răng cửa để tránh phạm sai lầm. Ví dụ : Khi khám thấy có hiện tượng cắn chéo trên bệnh nhân gãy kiểu Lefort, nhưng răng cửa dưới hoàn toàn không có diện mòn thì đây không phải do hàm trên di lệch ra sau mà đó là do tương quan khớp cắn ban đầu của bệnh nhân.
Tương quan chiều ngang:
Sai khớp cắn theo tương quan chiều ngang là do cung răng di lệch sang bên dưới tác động lực theo chiều ngang. Loại hình sai khớp cắn này ít gặp, trừ trường hợp gãy kiểu Lefort do lực tác động theo chiều ngang, hoặc gãy hàm dưới sau cung răng ( gãy góc hàm ^ cổ lồi cầu) di lệch nhiều. Trên lâm sàng, chúng ta dựa vào tương quan cắn khớp vùng răng cối: sai khớp cắn kiểu đưa hàm dưới sang bên (hình 11 - 25). Trong gãy xương hàm trên nếu có sự di lệch sang (P), sai khớp cắn giống như hàm dưới đưa qua (T) và ngược lại. Trong gãy xương hàm dưới, sự di lệch sang bên sẽ giống tư thế đưa hàm dưới sang cùng bên.
Khi đánh giá tương quan khớp cắn theo chiều ngang trong gãy xương hàm trên, cần lưu ý hiện tượng quay của khối xương ổ răng phía sau có thể gây nhầm lẫn (hình 11 - 26).
Sản phẩm Liên quan (4)
Mũi khoan dùng trong mở tủy: Mũi khoan tròn hoặc mũi khoan trụ thuôn kim cương đầu có tác dụng cắt dùng để mở đường vào buồng tủy. Với những răng đã có chụp sứ, mũi khoan kiim loại chuyển tiếp (Tungsteng) là mũi khoan thích hợp hơn. Mũi khoan endo Z của hãng Dentsply với đầu tác dụng không có tác dụng cắt sử dụng hiệu quả để lấy trần buồng tủy và chỉnh sửa lại đường vào. Mũi…
