BỆNH CĂN
Sang thương sâu răng chỉ xảy ra dưới một đám vi khuẩn có khả năng tạo đủ lượng axit tại chỗ để làm mất khoáng cấu trúc răng. Khối gelatin vi khuẩn dính vào bề mặt răng được gọi là mảng bám. Mảng bám vi khuấn biến dưỡng carbohydrate tinh chế cho năng lượng và axit hữu cơ như một sản phẩm phụ.
Sản phẩm axit có thể là nguyên nhân của sang thương sâu răng bởi sự hòa tan những tinh thể cấu trúc răng. Sang thương sâu răng tiến triển từng đợt lúc mạnh lúc yếu tùy theo mức độ pỉ I trên mặt răng với sự thay đổi biến dưỡng của mảng bám.Sâu răng hoạt dộng mạnh ở thời kỳ hoạt động biến dưỡng của vi khuẩn cao và độ pH tại chồ giảm dưới 5,5.
Các ion Ca2" và P043' trong nước bọt giữ nhiệm vụ làm nguồn cung cấp nguyên vật liệu cho tiến trình tái khoáng hóa.
Sâu răng là 1 bệnh do nhiều nguyên nhân và được mô tả đơn giản qua sơ đồ Keyes :là kết quả tác dộng hỗ tương giữa 3 yếu tố chính : Ký chủ ( răng & nước bọt), vi sinh vật miệng (vi khuấn ),carbohydrate. Ngoài ra yếu tố thời gian là kiện để sâu răng phát triển
1.Sơ đồ keyes cải tiến
Vi khuẩn , Cabohydrate , răng nhạy cảm : 3 yếu tố cần thiết gây sâu răng - Thời gian : điều kiện để sâu răng phát triển
2.Quan điểm hiện nay:
2.1- Mảng bám vi khuẩn bệnh lý :
Như đã nói ở trên, mảng bám là một chất mềm, trong suốt và bám chặt vào mặt răng. Đúng nghĩa thì ta phải nói là mảng bám vi khuẩn vì nó bao gồm trong đó vi khuẩn và chất thứ phẩm.
Có nhiều loại vi khuẩn sống trong môi trường miệng (200 - 300 loại). Một số trôi nổi tự do trong miệng , bị đẩy ra khỏi miệng bởi dòng chảy của nước bọt và thường bị nuốt vào bụng. Chỉ một số sinh vật đặc biệt nhất là streptococci mói có thể bám vào các bề mặt trong miệng như niêm mạc và cấu trúc răng. Các vi khuẩn bám đó có những thụ the (receptor) đặc biệt để có thể bám vào mặt răng và nó cũng tạo một khung (matrix) dính để giúp chọ chúng bám vào với nhau. Sự bám vào răng và bám vào nhau giúp cho vi khuẩn tụ lại trên mặt răng.
Khi các vi khuẩn đầu tiên đó đã bám dính được vào răng, chúng sinh sôi nảy nở và lan tỏa ra theo chiều ngang để tạo ra một màng bọc trên mặt răng. Vi khuẩn tiếp tục phát triển và lan ra theo chiều dọc của mặt răng. Khi mảng streptococcus dã hình thành thì các sinh vật khác mới có thế bám vào như lactobacilli, sinh vật hình dây, hình xoắn mà bình thường nó không thể nào bám trực tiếp vào mặt răng dược.
Như vậy có nhiều loại vi khuẩn sống trong mối trường miệng, nhưng chỉ một số có thể kết cụm trên mặt răng , tạo thành mảng bám nhờ những thụ thể đặc biệt.Trong số đó , nhóm streptococci dính , như Streptococus mutans, sống bằng sucrose để tập hợp thành polysaccharide ngoại bào là thủ phạm chính gây sâu răng, kế đó là Lactobacilli. Mảng bám vi khuẩn là nguyên nhân chính của sự lên men carbohydrates thức ăn, dồ uống để trở thành ion acid trên bề mặt răng. Hiệu quả của chất đệm nước bọt của lượng acid này thì tỷ lệ nghịch với chiều dày mảng bám.
Mảng bám này được giữ trong những rãnh, hố sâu, giữa những mặt bên, đặc biệt là điểm tiếp xúc của mồi răng,xung quanh mặt nhám hay quanh miếng trám dư. Với phương pháp vệ sinh răng miệng cơ học thời ít có hiệu quả trong việc lây đi mảng bám ở những vị trí được nêu trên, bởi vậy phân lón những vùng này sẽ là khởi điểm của sâu răng
2.2.Cabohydrate :
Là chất nền cơ bản cho dinh dưỡng và vi khuẩn
Polysaccharide ( Tinh bột ) : Ngũ cốc,rau quả .
Disaccharide (Sucrose ) : Đường mía
Mono Saccharide ( glucose / fructose) : bánh kẹo , đường chế biến , đường trong trái cây.
Các loại rau quả , ngũ cốc chưa chế biến ít gây sâu răng . Các loại tinh bột đã qua chế biến rất dễ biến đổi thành acid hữu cơ—» dễ sâu răng
Đường trong trái cây cũng gây sâu răng nhưng ít vì ăn số lượng không dáng kể.
Các acid mạnh thường có sẵn từ các nguồn từ ngoài như carbohydrates ở nước ngọt, các loại nước ngọt tăng cường thể lực, nước chanh vắt và chất dịch hồi lun bao tử hay ợ chua. Thường xuyên hoặc kéo dài sự hiện diện của các dịch trên có thể dưa dến sự mất khoáng nhanh chóng và có thể từ sâu răng nhẹ trở thành sâu răng lan rộng. Cụ thể trường hợp ở trẻ nhỏ bú bình sữa, nước trái cây trong lúc ngủ. Độ pH hạ thấp một cách nhanh chóng và nó có thể như vậy trong một thời gian dài sẽ dẫn đến sâu răng lan tràn .Còn dịch hồi lưu bao tử là vấn đề khác,thường thì người bệnh không hề nhận biết, có thể là họ vẫn thấy bình thường hay ít nhất họ chấp nhận và không trở thành một vấn đề gì cho sức khỏe răng miệng).
Những yếu tố thức ăn bảo vê:
Một số thực phẩm tạo thành những yếu tố chống lại sự mất khoáng. Mảng bám sẽ giảm mức độ tấn công bề mặt răng với sự hiện diện của mỡ. Sản phẩm sữa, đặc biệt là phó mát và có thể là loại hạt mầm nằm trong các loại thực phẩm này. Những loại thức ăn đòi hỏi sự nghiền, nhai các loại rau có xơ có thể coi như là bảo vệ, như kẹo cao su làm gia tăng lưu lượng nước bọt cho nên dược coi như có khả năng chất đệm. Chính yếu tố này có thể làm pH mảng bám trở nên trung tính hoàn toàn một cách nhanh chóng.
2.3.Yếu tố ký chủ:
-Răng : mô cứng của răng nhạy cảm , dễ bị acid hòa tan .Ngoài ra ở những trũng rãnh quá sâu , bề mặt men không láng , răng mọc chen chúc làm tăng lưu giữ mảng bám —» dễ sâu răng
-Nước bọt : nước bọt giữ 1 vai trò quan trọng trong việc bảo vệ răng chống lại sự tấn công của acid. Một sư kiện thuyết phục trên lâm sàng là sự tổn thương nghiêm trọng nhanh chóng của cấu trúc răng mà nguyên nhân là sự mất bất ngờ của nước bọt .Đó có thể là hậu quả của một số trường hợp như khi cần dùng thuốc , hoặc do xạ trị vùng đầu mặt cổ , bị tress kéo dài hay tình trạng bệnh lý tuyến nước bọt.
Cơ chế bảo vê của nước bọt :
Sư đỏng mảng từ nước bọt là một hàng rào bảo vệ rât tôt chông lại sự thách thức của acid. Nó tác động như một rào:
1.Cản sự xâm nhập của ion acid vào răng
2.Ngăn sự di chuyển của các chất apatite hòa tan từ răng ra.
3.Ngăn cản sự khoáng hóa của apatite thành đá răng khi mức ion Ca2+ và P043' ở thể bão hòa cao trong nước bọt.
-Hê thống chất đêm bicarbonate rất có hiệu quả trong sự kích thích lưu lượng nước bọt ở mức độ cao trong việc chống lại acid hữu cơ cũng như acid ăn mòn trên bề mặt răng.
-Tác dưng chải rửa: lưu lượng nước bọt và sự làm sạch miệng ảnh hưởng trong việc lấy đi các mảnh vụn thức ăn và các vi sinh vật. cần ghi nhận lưu lượng nước bọt ở mức độ cao cũng có thể lấy đi một phần lượng fluor đặt trên răng, cho nên ta cần tăng số lượng đòi hỏi ở mức tối đa cho việc bảo vệ răng.
-Ion fluor chứa trong nước bọt ở mức thấp (0,03ppm hay 1,6 mmol/1 trưng bình) nhưng nó vẫn còn giữ dược công việc bảo vệ và điều chỉnh sửa chữa sự vôi hóa của răng.
-Fluor giữ vai trò lớn rõ rệt trong tiến trình mất khoáng và tải khoảng, đặc biệt là nó thúc đẩy quá trình tái khoảng hóa xảy ra. Trong môi trường acid, ion fluor phản ứng mạnh với các ion tự do Ca2' và ion PO43' tạo thành tinh thể fluoroapatite Caio(P04)6(OH.F)2, trong đó fluor thay thế cho một vài ion hydroxyl. Fluorapatite ỉt tan hơn hydroxyapatite nguyên chất bới các cụm thứ cấp của nó chắc chắn hơn.
Ngoài ra fluor còn ngăn cản sự biến dưỡng của vi khuẩn .
2.4Thời gian :
Sâu răng chỉ phát triển khi phản ứng sinh acid kéo dài và lặp đi lặp lại trong một khoảng thời gian. An thường xuyên các chất carbohydrate lên men thì dễ sâu răng hơn tổng lượng carbohydrate đó trong 1 lần.
Sản phẩm Liên quan (4)
Mũi khoan dùng trong mở tủy: Mũi khoan tròn hoặc mũi khoan trụ thuôn kim cương đầu có tác dụng cắt dùng để mở đường vào buồng tủy. Với những răng đã có chụp sứ, mũi khoan kiim loại chuyển tiếp (Tungsteng) là mũi khoan thích hợp hơn. Mũi khoan endo Z của hãng Dentsply với đầu tác dụng không có tác dụng cắt sử dụng hiệu quả để lấy trần buồng tủy và chỉnh sửa lại đường vào. Mũi…
