XỬ LÝ DẤU SƠ KHỞI Ở LABO – LÀM THÌA CÁ NHÂN

1. Đổ mẫu sơ khởi

  Vì vật liệu lấy dấu không ổn định kích thước nên phải đổ mẫu ngay khi lấy dấu, tối đa chỉ là 15 phút đối với vật liệu alginate.

-Dán một dải sáp dạng sợi chung quanh bờ của dấu

-Đối với dấu lấy bằng thạch cao, thì phải cách ly dấu bằng chất cách ly (super sep của Ker) hoặc ngâm trong nước xà bông vài phút trước khi đổ mẫu.

-Đổ mẫu:

+ Khi đổ mẫu, cho thạch cao vào vùng cao nhất (khẩu cái hoặc vùng dưới lưỡi) của dấu để thạch cao lan chảy từ từ vào dấu.

+ Đặt dấu trên máy rung để loại bỏ bọt khí.

-Khi thạch cao đông cứng hoàn toàn (30 phút) mới gỡ mẫu

-Mài mẫu

2. Phân tích mẫu sơ khởi

• Các bọt phải được đắp bằng sáp hoặc thạch cao lỏng.
• Những vùng cần giảm nén phải được phủ một lớp thạch cao lỏng (dùng cọ quét hoặc phủ một lớp sáp mỏng)
• Nếu trên lâm sàng bác sĩ có đánh dấu đáy hành lang trên dấu sơ khởi bằng chì tím thì nó sẽ thể hiện lại trên mẫu.
• Đặt mẫu hàm lên song song kế hoặc máy kiểm soát để tìm hướng lắp và xác định vùng lẹm
• Đắp sáp để loại bỏ vùng lẹm không hữu hiệu, nhằm mục đích để khay cá nhân dễ lấy ra khỏi mẫu hàm không làm gãy mẫu hoặc mòn mấu, đông thời đặt vào miệng, khay cá nhân không làm tổn thương hoặc gây đau cho bệnh nhân.
• 3. Làm khay cá nhân

• 3.1  Đặc tính của khay cá nhân:

  -Đặt vào và lấy ra dễ dàng trên mẫu sơ khởi cũng như trên miệng bệnh nhân.

  -Đặt đúng vị trí không cản trở môi má

  -Bờ khay tròn đều, có độ dày hài hòa với mức độ tiêu xương và sinh lý của cơ.

• - Mặt ngoài khay phải hài hòa với những phần tử tĩnh và động của cơ quan quanh phục hình:

   + Đảm bảo phân phối đồng đều vật liệu lấy dấu.

   + Cán khay hoặc gối cắn phải thể hiện đúng vị trí và thể tích của cung răng và xương ổ răng để các cơ quan quanh phục hình được dặt ở vị trí thăng bằng.

• • Nếu thực hiện cán khay thì cán phải nằm ngay đường giữa.

   + Hàm trên: Cán khay nằm ở vị trí các răng cửa có chiều cao thấp hơn các răng thật (10 mm), uốn cán khay ra ngoài miệng để không cản trở hoạt động môi

   + Hàm dưới: tương tự như trên nhưng chiều cao thấp hơn (8 mm). Có thể đặt thêm 2 cán phụ ở vùng răng cối thứ nhất cao 5 mm.

• Nếu thực hiện gối cắn thì thể tích gối cắn phải ít hơn thể tích cung răng thật trước đây. Sườn trong gối cắn thường phải được giảm để không cản trở lưỡi và có thể lấy dấu lần thứ III. Gối cắn phải dừng cách lồi cùng và tam giác hậu hàm 1mm. Gối cắn làm chỗ tựa cho môi má để chúng hoạt động dễ dàng hơn đồng thời tái tạo lại thẩm mỹ và phát âm.

• 3.2 Vật liệu làm khay cá nhân:

  -tấm nhựa bán sẵn

  -Nhựa tự cứng (hoặc nhựa nấu) dễ làm, chính xác

  -Hợp chất nhiệt dẻo

  -Kim loại gò đúc

  -

  3.3.Kỹ thuật

  *Thực hiện phần nền của khay lấy dấu cá nhân

  -Vẽ đường giới hạn của khay lấy dấu cá nhân bằng viết chì.

• 
•  
• 3.3.Kỹ thuật
  *Thực hiện phần nền của khay lấy dấu cá nhân

• -Trên các vùng giảm căng (mà người điều trị đã chỉ định), kỹ thuật viên sẽ dán một miếng thiếc mỏng có kích thước đã được xác định.

  -Trộn đều nhựa tự cứng làm khay lấy dấu cá nhân theo hướng dẫn của nhà sản xuất. Khi nhựa ở giai đoạn dẻo, cán mỏng trên một mặt phẳng, sau đó đặt nhựa lên mẫu hàm và ép lại bằng tay. Trước khi nhựa cứng, cắt bỏ các phần dư bằng dao. Sau khi nhựa cứng, gỡ ra khỏi mẫu hàm, đường giới hạn sẽ hiện rõ ở phía mặt trong của khay.

  -Dùng mũi mài nhựa mài bỏ phần thừa cho tới đường giới hạn và mài tròn bờ khay.

• *Thực hiện phần vành cắn cho khay lấy dấu cá nhăn

  Phần vành cắn theo dạng cung răng có thể được làm bằng nhựa hoặc bằng hợp chất nhiệt dẻo (hợp chất màu đỏ, màu trắng, sáp. Nếu dùng hợp chất nhiệt dẻo phải tạo những phần lưu để giữ lại trên khay. Vị trí và hướng của vành cắn là điểm rất quan trọng, đi theo phần hành lang được xác định bởi khoảng lên răng trước và sau của hàm trên và hàm dưới. Các khoảng lên răng này sẽ được chuyển sang trên mẫu hàm

  Dù làm bằng vật liệu nào, vành cắn của KLDCN cũng phải có những đặc điểm về hình dạng và kích thước tùy theo hàm trên hay hàm dưới.

• - Ở hàm trên

    Ở phía trước, từ răng nanh bên này sang răng nanh bên kia, vành cắn của KLDCN được làm sao cho có sự nâng đỡ thích hợp cho cơ vòng của miệng. Muốn vậy, phải đi theo hình dạng nhìn nghiêng của đường sống hàm trong vùng phía trước.

    Chiều cao vành cắn từ 10 - 12 mm, chiều cao tổng cộng đo từ đáy hành lang là từ 20 - 22 mm. Hướng vành cắn nghiêng khoảng 15°, tương ứng với độ nhô của bờ trước vành cắn về phía trước 7 mm tính từ giữa gai cửa. Độ dày từ 3 - 4 mm. ở hai bên vành cắn thẳng đứng và đi thẳng, dừng ở mặt nghiêng 45° cách lồi củ khoảng 10 mm. Chiều cao vành cắn từ 5 - 7 mm tức là 17 - 19 mm đo từ đáy hành lang. Chiều ngang dày từ 5 - 6 mm

• 
•  

• - Ở hàm dưới

  Ở phía trước, từ răng nanh bên này đến răng nanh bên kia, vành cắn đi theo hình thể nhìn nghiêng của sông hàm và trong đa số trường hợp, vành cắn nghiêng từ 0° đến 5°. Độ dày từ 3-4 mm và chiều cao là 6-8 mm, tức là cao tổng cộng 16-17 mm tính từ đáy hành lang, ở hai bên, vành cắn cũng thẳng đứng và đi thẳng, dừng ở mặt nghiêng 45° cách gôi hậu nha 10 mm, rộng 5-6 mm, cao 3-6 mm tức là 15 -17 mm tính từ đáy hành lang

• 
•  

• *Khay lấy dấu cá nhân hở từng phần:

  Trong một số trường hợp lâm sàng cần phải làm khay lấy dấu cá nhân hở từng phần so với một vài vùng của bề mặt chịu. Các vùng cần được giảm nén sẽ do bác sĩ lâm sàng xác định.. Đó thường là sống hàm có dạng mỏng như lưỡi dao, lồi rắn nhiều thùy, đường hàm-quai nhô ra, đường đan giữa nhô cao ... Trên mẫu làm việc, phủ các vùng này bằng một lá sáp mỏng hay giấy thiếc tùy vào độ hở cần thiết

•  

• *Khay lấy dấu cá nhân hở toàn phần:

      -chỉ định trong kỹ thuật lấy dấu đặc biệt dùng các vật liệu rất nén cho các sông hàm tiêu xương nhiều. Phủ toàn bộ bề mặt lá sáp dày 4 mm, cắt theo giới hạn của đáy hành lang vốn thường rất rộng do độ tiêu xương nhiều. Sau đó, nốì lá sáp với khay lấy dấu cá nhân để có thể chỉnh trên miệng và ghi tương quan hai hàm. Thường vành cắn của loại khay lấy dấu cá nhân này được làm bằng hợp chất nhiệt dẻo để thực hiện một dấu nén có kiểm soát bởi bệnh nhân (dấu dưới lực cắn của bệnh nhân)