DA ĐẦU:
Da đầu cấu tạo bởi năm lớp, trong đó ba lớp đầu liên kết chặt chẽ với nhau
(hình 1 - 1 ) :
Da
Tổ chức liên kết dày đặc
Mạc trên sọ
Tổ chức liên kết lỏng lẻo
Màng xương
Thuật từ da đầu tiếng Anh (SCALP) là hình thức viết tắt các chữ cái đầu tiên của năm lớp cấu tạo thành da đầu :
S : Skin
C : Connective tissue
A : Aponeurosis
L : Loose connective tissue
P : Periosteum
Lớp đầu tiên là lớp da, chứa nhiều nang tóc và tuyến bã. Lơp da đầu dính chặt vào lớp thứ hai bên dưới.
Lớp thứ hai cấu tạo bởi tổ chức liên kết dày đặc. Trong lớp thứ hai này có nhiều mạch máu và thần kinh. Do cấu trúc lớp này là tổ chức liên kết dày đặc, nó giữ chặt các thành mạch máu nên da đầu chảy máu rất khó cầm với những loại kẹp cầm máu thông thường. Để cầm máu cần có loại kẹp cầm máu đặc biệt (kẹp Raney) để kẹp toàn bộ lớp da mới có thể cầm máu được. Trên thực tế lâm sàng, chúng tôi nhận thấy, khi chích thuốc tê có epinephrine để cầm máu, nên chích vào đúng ngay lớp thứ hai này mới giúp hạn chế chảy máu trong khi phẫu thuật. Khi chích thuốc tê vào lớp thứ hai lưu ý là chúng ta sẽ có cảm giác nặng tay do chích vào lớp mô liên kết dày đặc.
Lớp thứ ba là mạc trên sọ, đây là một màng cân rất chắc, nối bụng chẩm và bụng trán cơ chẩm trán. vết thương da đầu sẽ không bị hở nếu chưa cắt ngang lớp này. Khi khâu đóng da đầu, nên khâu 2 lớp trong đó lớp dưới da phải khâu lớp mạc trên sọ để tránh sẹo dãn sau này.
Lớp thứ tư là lớp tổ chức liên kết lỏng lẻo, ít mạch máu. Các tĩnh mạch liên lạc nối các xoang tĩnh mạch nội sọ với tĩnh mạch da đầu xuyên qua vùng này. Do sự hiện diện của các tĩnh mạch liên lạc, lớp mô liên kết lỏng lẻo được xem là vùng nguy hiểm của da đầu. Trong chấn thương, máu và dịch có thể chảy lan nhanh chóng trong lớp này gây phù nề dạng bãi lầy (boglike edema), đồng thời cũng dễ dàng lan xuống tổ
chức liên kết quanh hốc mắt gây nên dấu hiệu thâm tím mi mắt. Do vậy, một trường hợp chấn thương sọ não có xuất huyết, máu có thể qua những tĩnh mạch liên lạc vào lớp tổ chức liên kết lỏng lẻo rồi tiếp tục lan xuống tổ chức liên kết quanh hốc mắt gây thâm tím mi mắt tương tự những chấn thương tại chỗ quanh hốc mắt. Khi phẫu thuật lật vạt da đầu, chúng ta thường đi trong lớp này do tách bóc dễ dàng.
Lớp cuối cùng là màng xương, dính chặt vào mặt ngoài xương sọ. Trong phẫu thuật chỉ nên rạch màng xương khi đã đến ổ gãy hoặc khi lấy bản ngoài xương sọ để sử dụng trong phẫu thuật tạo hình. Sau khi phẫu thuật lưu ý phải khâu đóng lớp màng xương.
Thần kinh chi phối cảm giác da đầu xuất phát từ thần kinh sinh ba và đám rối cổ nông. Vùng da đầu phía trước và bên do thần kinh Vi, nhánh của thần kinh sinh ba chi phối và vùng da đầu phía sau do nhánh nông đám rối cổ C2 , C3 chi phối. Nếu tách bóc trong lớp mô liên kết lỏng lẻo sẽ hoàn toàn tránh được các nhánh này. Tại bờ trên ổ mắt, nhánh bờ trên ổ mắt sẽ đi qua khuyết trên ổ mắt hoặc lỗ trên ổ mắt chi phối cảm giác da vùng trán. Thần kinh trên ròng rọc nằm ngay phía trong thần kinh trên ổ mắt chi phối mi trên và vùng trán phía trong. Tại vùng này cần cẩn thận khi xử trí các vết thương nhằm tránh tổn thương các thần kinh trên ròng rọc và trên ổ mắt.
Trong da đầu còn có nhánh thái dương thần kinh VII chi phối vận động các cơ chẩm trán, cơ thái dương đỉnh. Nhánh thái dương đi ngay trên cân nông cơ thái dương. Trong phẫu thuật nắn hở xương gò má sử dụng đường rạch vòng da đầu (coronal
incision) cần phải tránh nhánh này. Kỹ thuật tránh nhánh thái dương sẽ đuợc mô tả chi tiết trong phần điều trị.
DA MẶT
về phương diện giải phẫu, da mặt có những đặc điểm cần lưu ý:
Các nếp nhăn da và đường Langer.
Cấu trúc da vùng mắt và mũi.
Vùng mặt cấu tạo bởi các cơ bám da mặt nhằm mục đích biểu cảm. Những cơ này một đầu bám vào xương và đầu còn lại tỏa vào da. Do đặc điểm trên, da mặt có những nếp nhăn da vuông góc với hướng các cơ bám da mặt (hình 1 - 2). Ở người càng lớn tuổi, những nếp nhăn da sẽ càng rõ. Trong chấn thương hàm mặt trường hợp những vết rách trùng với các nếp nhăn da, kết quả sẽ thẩm mỹ hơn những vết rách không trùng với nếp nhăn da. Các đường rạch phẫu thuật cũng dựa trên nguyên tắc này để phác họa và lựa chọn đường rạch.
Đường Langer là những đường băng ngang đường da tự nhiên và nếp nhăn da. Những đường này biểu thị hướng sợi collagen bên trong da vùng mặt. Những sẹo da mặt song song đường Langer sẽ rất dễ nhìn thấy.
Da vùng mi mắt có cấu trúc đặc biệt, hoàn toàn khác với các vùng khác. Nó cấu tạo bởi hai cấu trúc phiến (hình 1 - 3):
Phiến ngoài gồm da ở phía trên và dưới là cơ vòng mi
Phiến trong gồm sụn mi và kết mạc mi.
Da mi mắt rất mỏng, chứa những tuyến lệ nhỏ, tuyến mồ hôi và tuyến bã cũng như những nang lông rất nhỏ.
Da vùng mũi dính chặt vào sụn mũi ở vùng cánh mũi và đỉnh mũi. Ở sống mũi và gốc mũi, da dày hơn và dính chặt vào cấu trúc dưới da.
Sản phẩm Liên quan (4)
Mũi khoan dùng trong mở tủy: Mũi khoan tròn hoặc mũi khoan trụ thuôn kim cương đầu có tác dụng cắt dùng để mở đường vào buồng tủy. Với những răng đã có chụp sứ, mũi khoan kiim loại chuyển tiếp (Tungsteng) là mũi khoan thích hợp hơn. Mũi khoan endo Z của hãng Dentsply với đầu tác dụng không có tác dụng cắt sử dụng hiệu quả để lấy trần buồng tủy và chỉnh sửa lại đường vào. Mũi…
