ĐỔI MÀU RĂNG
Màu trắng hơi vàng bình thường trên toàn bộ thân răng có thể bị thay đổi trên
toàn bộ bề mặt hoặc ở một số vùng, có ba cơ chế:
- Do bất thường về hàm lượng khóang chất của men hoặc do sự thay đổi
kích thước của mô cứng (thí dụ men mỏng hoặc dày bất thường, lớp ngà
dày…)
- Dọ lắng đọng chất màu trước khi mọc trong suốt quá trình hình thành
răng.
- Sự hấp thụ hoặc bám chất màu sau mọc.
1. Đổi màu răng do thay đổi kích thước và thành phần mô cứng
Càng lớn tuổi, ngà thân răng dày hơn, buồng tủy giảm kích thước, toàn bộ
thân răng giải phẫu có màu sậm hơn.
Nếu do di truyền, ngà răng được hình thành không điển hình, như một lõi
đặc, buồng tủy nhỏ hoặc không có (trong chứng sinh ngà bất toàn, loạn sản ngà
chân răng), khi đó toàn bộ thân răng trong mờ, có ánh màu xám-xanh tỏa ra giống
vỏ trai.
Nếu một phần nguyên bào men bị hư hại hoặc bị ảnh hưởng của chấn thương
(thí dụ chấn thương răng sữa) hoặc độc tố hóa học (thí dụ nhiễm fluor), khi đó men
răng có nhiều lỗ xốp, ít khóang hóa với những tinh thể được sắp xếp ngẫu nhiên,
tạo thành những điểm hơi nâu, trắng đục.
Bề mặt những điểm đổi màu như thế thường nhẵn, (trong khi sang thương sâu răng
khởi phát có hình dạng tương tự nhưng bề mặt ghồ ghề). Các hiện tượng nội tiêu
(lan từ mô tủy) hoặc ngoại tiêu (lan từ vùng nha chu phía cổ của một răng đã mọc)
có thể phát triển từ u hạt. Những u hạt như vậy chứa các tế bào tiêu hủy (hủy ngà
bào).
2. Đổi màu răng trong quá trình hình thành răng
Trong lúc tạo thành răng, sự lắng đọng chất màu ở ngà, men, xê măng có thể
diễn ra, gây đổi màu răng sau này. Chất màu được ngấm vào răng qua đường toàn
thân hoặc có nguồn gốc trong chính cơ thể nguời bệnh (thí dụ sắc tố trong máu),
có thể do bệnh toàn thân hoặc có thể là yếu tố ngoại lai (ví dụ nhiễm tetracycline).
Răng sữa có màu hơi xanh, hơi nâu xanh hoặc hơi xám nếu bilirubin bị oxy
hóa (biliverdin) xâm nhập vào ngà răng của trẻ em, trong thời kỳ muộn của thai
hoặc lúc sinh ra (do tan máu sau đẻ, hoặc các tình trạng hủy hồng cầu do không
tương hợp yếu tố Rh).
Răng có màu nâu đỏ, phát huỳnh quang dưới ánh sáng cực tím, có thể do sự
xâm nhập của porphyrin vào tinh thể men và ngà, do chứng porphyrin niệu bẩm
sinh (rối loạn quá trình chuyển hóa toàn thân, làm xuất hiện một lượng lớn
poryphyrin trong máu, nước tiểu, xương và răng).
Kháng sinh phổ rộng thuộc nhóm tetracycline được sử dụng từ năm 1956.
Nếu phụ nữ mang thai hoặc trẻ em uống trong thời kỳ hình thành xương và răng,
có thể gây lắng đọng không loại ra được trong thành phần tinh thể của men, ngà,
xê măng và xương thông qua sự hình thành phức chất với calci. Sau mỗi liều, có
thể thấy xuất hiện những đường liên hệ đến một pha của sự hình thành mô cứng ở
bề mặt và những vùng phát huỳnh quang trên tiêu bản răng mài ứng với những
đường tăng trưởng; nếu dùng thuốc trong một thời gian dài, toàn bộ thân răng có
thể bị đổi màu.
3. Đổi màu răng sau khi mọc
Răng cũng có thể bị đổi màu sau khi mọc do tủy hoại tử, sắc tố trong máu đi
vào ngà răng. Sau điều trị tủy, nếu ống tủy không được trám đủ chặt và kín, cũng
làm đổi màu răng do dịch thấm vào từ vùng quanh chóp.
Sự bám chất màu trên bề mặt men: Trên mặt ngoài phần cổ răng của răng
sữa, thường có lắng đọng màu nâu sậm, chúng rất mỏng và chứa vi khuẩn được
khóang hóa, có một số vi khuẩn tạo màu. Ngoài ra còn nhiều nguyên nhân làm
răng có màu ngoại sinh khác: từ thức ăn, đồ uống