Chỉ định phục hình hàm khung kết hợp với khớp nối Preci
1. Yêu cầu của hàm khung
Một hàm khung cần thỏa mãn ba yêu cầu sau:
- Cứng chắc
- Tôn trọng tổ chức niêm mạc và xương
- Mang lại sự thoải mái và hài lòng của người bệnh.
Để đạt được các yêu cầu trên hàm giả phải đảm bảo 03 tiêu chuẩn đó là
sự chống lún, sự ổn định và lưu giữ.
Sự chống lún.
Là khả năng chống lại lực làm hàm giả lún sâu vào tổ chức mà nó tỳ lên
muốn vậy lực đỡ phải lớn hơn hoặc bằng giá trị lực nhai. Để chống lún cần
phải tận dụng tối đa các yếu tố giải phẫu làm tăng khả năng lưu giữ tốt: sống
hàm cao, rộng, niêm mạc săn chắc, vòm miệng sâu rộng, các răng trụ có mô
nha chu lành mạnh.Trường hợp sống hàm teo, dây chằng bám cao, vòm
miệng nông..là những bất lợi trong chống lún của hàm giả .
Sự ổn định
Là những tác động nhằm chống lại sự dịch chuyển trượt ngang và xoay.
Hàm giả tháo lắp luôn có thể di động so với mào sống hàm và các răng trụ
nên cần phải giới hạn biên độ di động tối thiểu gọi là sự ổn định. Sự di
chuyển của hàm giả liên quan tới các yếu tố sinh lý, giải phẫu: vùng sống
hàm mất răng, các thành phần cơ sinh khác nhau ở các răng và vùng tựa của
hàm, số lượng và sự phân bố các răng chịu lực.
- Trong mất răng Kennedy I và II hàm khung sẽ di chuyển theo 6 loại di
động cơ bản đó là xoay và trượt:
Sự di chuyển theo chiều đứng: nhờ tựa và yên rộng.
Sự di động theo chiều ngang: chống lại sự di động này nhờ sống hàm
cao, rộng và các thành phần của hàm khung.
Di động trượt theo chiều gần xa bị hạn chế bởi các răng liền kề với
vùng mất răng. Trong mất răng Kennedy I và II sự ổn định được tăng cường
nhờ tam giác hậu hàm, lồi cùng, các tựa phụ.
Sự xoay quanh trục mào sống hàm do mất thăng bằng khớp cắn nguyên
nhân do lên răng sai hoặc khung yếu, khi tăng cường độ cứng của khung sẽ
hạn chế được sự xoay này.
Sự xoay theo mặt phẳng nằm ngang do lực cắn chéo theo chiều đứng ngang,
lực này tăng thêm khi khung yếu hoặc có điểm chạm sớm của khớp cắn [32].
Sự lưu giữ
Là khả năng các lực của hàm giả chống lại sự tuột hàm ra khỏi các cấu
trúc tựa. Sự lưu giữ hàm khung nói chung đặc biệt là loại hàm có nền hàm nới
rộng phía xa là nhờ các yếu tố:
* Giải phẫu và sinh lý: hình thái mào xương ổ răng đặc biệt ở hàm trên
mào xương ổ răng trước cao, cản không cho hàm tụt ra, chỗ bám của cơ, dây
chằng càng thấp càng tốt, lực cơ môi má vừa phải.
* Sự hài lòng của bệnh nhân cũng góp phần vào sự lưu giữ của hàm giả.
* Yếu tố vật lý: lực hút, lực dính và lực mao dẫn giữa nền hàm giả với
niêm mạc sống hàm. Sự mở rộng của bề mặt tiếp xúc, bề dày lớp nước bọt,
sức căng bề mặt của nước bọt, nền hàm càng rộng lưu giữ càng tốt.
* Các yếu tố cơ học: do các bộ phận liên kết hàm giả như: móc, khớp nối
là các phương tiện lưu giữ chính.
2. Yêu cầu về răng trụ mang khớp nối.
Sự thành công của khớp nối chính xác và hàm giả phụ thuộc vào việc
tạo ra một kiến trúc lý tưởng trong một trường hợp mất răng. Tất cả các
răng có hỗ trợ khớp nối đều phải có sự khỏe mạnh của tổ chức quanh răng:
lợi, xương ổ răng…Bất kỳ các khiếm khuyết nào của răng trụ đều phải
được sử lý trước phục hình để tạo cho răng trụ tốt và có nền tảng vững chắc
nhằm hỗ trợ một cách tốt nhất cho hàm giả sau này. Khi thiết kế hàm giả có
kết hợp khớp nối các bác sỹ phải tuân thủ theo nguyên tắc của cơ chế sinh
học để giảm thiểu lực tác động lên răng trụ và tổ chức răng miệng còn lại.
Những nguyên tắc này bao gồm:
- Đường kính bề mặt cắn của răng trụ.
- Tổ chức nha chu lành mạnh.
- Chiều dài thân răng phù hợp với giải phẫu học.
- Răng có đủ chiều cao và khoảng phục hình phù hợp với chiều cao của
khớp nối.
- Khớp nối cần được thiết kế và tiến hành kỹ thuật một cách chính xác
khi kết hợp với hàm giả tránh sự di lệch trong quá trình đúc tạo sự ổn định
cho răng trụ mang khớp nối .
3. Lựa chọn khớp nối Preci trong phục hình hàm khung mất răng Kennedy I và II
Khớp nối Preci là khớp nối ngoài thân răng, sự lưu giữ của hàm giả
dựa trên sự khít sát về mặt cơ khí và lực hút từ tính giữa các thành phần khớp
nối. Lưu giữ giữa phần âm và phần dương của khớp nối được thiết kế chính
xác và duy trì bởi các kháng chuyển động tương đối của hai hay nhiều bề mặt
tiếp xúc. Tiếp xúc bề mặt lớn hơn thường sẽ tương quan với sự gia tăng số
lượng lưu giữ. Duy trì sự lưu giữ về mặt cơ khí có nghĩa là khả năng chống
chuyển động tương đối bằng chính phương tiện khớp nối với một cắt xén vật
lý một cách chính xác. Mức độ điều chỉnh các thành phần vật lý sẽ dự đoán
phương cách lưu giữ của khớp nối. Duy trì từ được tạo ra bởi sự hấp dẫn của
vật liệu nhất định đối với môi trường xung quanh của mối liên kết giữa hàm
giả và khớp nối bởi sự chuyển động của quá trình hàm giả thực hiện chức
năng và liên kết các thành phần lại với nhau.
Lựa chọn khớp nối thích hợp đòi hỏi phải đánh giá 3 yếu tố: vị trí, lưu
giữ và khoảng cách không gian của phục hình có sẵn. Trên nguyên tắc áp
dụng tính thẩm mỹ cho hàm giả thì việc lựa chọn khớp nối phải chú ý tới lực
tác động phải được phân bố đều đến mọi tổ chức xung quanh răng trụ. Cần
phải tăng cường thêm răng liền kề với răng trụ mang khớp nối để tránh lực
đòn bẩy tác động. Khoảng phục hình: Đánh giá chính cho việc lựa chọn loại
khớp nối. Khoảng phục hình được đo theo chiều dọc đo từ niêm mạc lợi vùng
sống hàm mất răng tới rìa cắn hoặc mặt nhai của răng đối diện. Khi cân nhắc
loại khớp nối cần phải thận trọng tính tổng chiều cao của khớp nối - bề dày
của khung và chiều cao lên răng chính bằng khoảng cách phục hình. Độ dài
của khớp nối duy trì ma sát nên được tối đa để duy trì lực lưu giữ hàm giả.Vị
trí của các khớp nối nên càng thấp trên răng càng tốt để giảm các lực tới hạn
hoặc đòn bẩy áp dụng lên răng trụ. Khớp nối đính kèm lớn nhất có thể nên
được lựa chọn. Điều này đòi hỏi phân tích cẩn thận chuẩn bị bao gồm sự sắp
xếp của răng hàm răng giả trong chẩn đoán sáp, sẽ giúp đảm bảo giá trị chức
năng và thẩm mỹ cao nhất cho tái cấu trúc.
Nguyên tắc lựa chọn khớp nối theo các điều sau:
- Loại khớp nối.
- Kích thước của khớp nối.
- Khoảng cách giữa hai hàm theo chiều dọc (khoảng phục hình).
- Số răng trụ mang khớp nối.
- Vị trí răng trụ mang khớp nối .
Lựa chọn khớp nối Preci Vertix
Khớp nối Preci Vertix có chiều cao khớp nối 3,4mm (đường kính 3,3)
hoặc 4,4mm (đường kính 4,1mm) nên dễ thực hiện trên những răng trụ có
chiều cao ngắn chỉ khoảng từ 3-5mm là đủ vì bản thân khớp nối Preci Vertix
có thể giảm chiều cao khớp nối.
- Răng trụ mang khớp nối đòi hỏi là răng trụ có vùng quanh răng khỏe là
răng nanh, răng hàm nhỏ, răng hàm lớn có chiều cao thân răng từ trên 3mm,
trụ răng thẳng.
. Lựa chọn khớp nối Preci Clix
Sử dụng khớp nối Preci Clix chỉ định hạn chế hơn so với Preci Vertix vì
chiều cao của bản thân khớp nối Preci Clix thực tế từ 5,1-5,3mm bề dày khớp
nối là 3,4mm như vậy thì chiều cao của răng trụ phải ít nhất là cao bằng chiều
cao của khớp nối và phải trên 5 mm.
Tóm lại lựa chọn khớp nối Preci lưu giữ trong phục hình hàm khung
trong mất răng Kennedy I và II nếu có các răng trụ mang khớp nối có vùng
nha chu khỏe mạnh cùng với tình trạng sống hàm cao mật độ xương tốt cho
sự lưu giữ, chiều cao thân răng trên 5mm thì thích hợp cho cả hai loại Preci
Vertix và Preci Clix.
- Răng trụ rất khỏe nhưng sống hàm bị tiêu xương nhiều thì hỗ trợ của
hàm giả nên tựa lên răng nhiều hơn, trường hợp này nên lựa chọn khớp nối
ngoài thân răng có tính đàn hồi là Preci Clix
- Răng trụ yếu, sống hàm khỏe lúc này hàm giả tựa chủ yếu lên vùng
sống hàm mất răng thì lựa chọn khớp nối Preci Clix phải tăng cường thêm
răng trụ kế bên và cánh tay mặt lưỡi để hỗ trợ.
- Trường hợp mất răng Kennedy I đối xứng có trục răng trụ hai bên song
song nên chọn khớp nối có bản lề Preci Vertix.
- Trường hợp răng trụ khỏe mà sống hàm tiêu xương nhiều nhưng răng trụ
không đủ chiều cao thiết kế Preci Clix thì vẫn có thể sử dụng Preci Vertix nhưng
phải tăng cường thêm răng trụ kế bên để giảm bớt lực tác động lên răng trụ.
Trong trường hợp có răng trụ không song song thì nên lựa chọn cả 2 loại
khớp nối Preci Clix cho bên răng trụ lệch cung và Preci Vertix cho bên răng
trụ không bị lệch cung răng.
4. Chỉ định của răng trụ mang khớp nối
Khớp nối đi kèm một phần với hàm giả được thực hiện khi hàm giả cố
định không được chỉ định, chiều cao của răng phải đủ để răng có thể mang
được khớp nối và có hiệu quả bù đắp các lực đòn bẩy tác động lên răng trụ.
Ngoài ra chiều cao của các răng trụ đảm bảo sự tương hợp tương ứng giữa
khớp nối với các thành phần của nó được đặt trong nền của hàm khung.
Lựa chọn răng trụ mang khớp nối
- Răng trụ có tủy lành mạnh hoặc đã được điều trị nội nha và tái tạo tốt.
- Răng có vùng quanh răng ổn định.
- Tỷ lệ thân /chân <1.
- Thân răng trụ cao3, răng không nghiêng quá 15 độ
.
Tiêu chuẩn loại trừ
- Bệnh nhân mất răng lâu ngày có đường cong Spee thay đổi, có khoảng
phục hình ngắn không đủ để lên răng trên hàm khung.
- Chiều cao thân răng trụ ngắn nhỏ dưới 3mm.
- Thân răng dự định làm răng trụ nghiêng nhiều
- Xương ổ răng trụ tiêu quá 1/2 chiều dài chân răng.
- Bệnh nhân đang mắc các bệnh cấp tính ở vùng miệng chưa được điều trị.
Sự thành công của khớp nối chính xác kết hợp với hàm giả phụ thuộc
vào việc tạo ra một kiến trúc lý tưởng trong một trường hợp mất răng.Tất cả
các răng có hỗ trợ cho khớp nối đều phải chuẩn bị cùi răng kỹ lưỡng với kỹ
thuật mài bờ vai ở cả 3 mặt phẳng. Nói cách khác răng trụ được chuẩn bị cần
phải có sự khỏe mạnh của tổ chức quanh răng: lợi, xương ổ răng…Bất kỳ các
khiếm khuyết nào của răng trụ đều phải được sử lý trước phục hình để tạo cho
răng trụ khỏe mạnh và có nền tảng giải phẫu vững chắc nhằm hỗ trợ một cách
tốt nhất cho hàm giả sau này.
Khi thiết kế hàm giả có kết hợp khớp nối các bác sỹ phải tuân thủ theo
nguyên tắc của cơ chế sinh học để giảm thiểu lực tác động lên răng trụ và tổ
chức răng miệng còn lại.
Những nguyên tắc này bao gồm:
Đường kính bề mặt cắn của răng trụ.
30
Tổ chức nha chu lành mạnh.
Chiều dài thân răng phù hợp với giải phẫu học
Răng có đủ chiều cao và có khoảng phục hình phù hợp với chiều cao
của khớp nối.
Khớp nối cần được thiết kế và tiến hành kỹ thuật một cách chính xác
khi kết hợp với hàm giả tránh sự di lệch trong quá trình đúc tạo sự ổn định
cho răng trụ mang khớp nối .
