CHẤN THƯƠNG THẦN KINH
1. Nguyên nhân
Các nhánh của dây thần kinh V phân bố cảm giác ở niêm mạc và da có thể bị tổn thương khi can thiệp nhổ răng tiểu phẫu, các nhánh thường bị chấn thương là thần kinh cằm, thần kinh miệng, thần kinh mũi khẩu, thần kinh lưỡi và thần kinh xương ổ dưới. Các tổn thương thần kinh thường gây ra cảm giác dị cảm, tê, mất cảm giác ở vùng do thần kinh chi phối.
- Thần kinh mũi khẩu cái và thần kinh miệng thường bị chấn thương khi tạo vạt để nhổ các răng ngầm ở vùng lân cận thần kinh, vùng phân bố cảm giác của hai thần kinh này tương đối nhỏ nên không gây biến chứng đáng kể khi bị đứt do phẫu thuật.
- Khi phẫu thuật chóp hay nhổ phẫu thuật các răng cối nhỏ hàm dưới nhất là các răng ngầm, có thể làm tổn thương thần kinh cằm làm bệnh nhân bị mất cảm giác, hoặc tê vùng môi dưới và cằm. Chấn thương do banh vạt hoặc do đè nén đơn thuần bởi bọc máu thì cảm giác dị cảm vùng cằm sẽ biến mất sau vài tuần đến vài tháng nhưng nếu thần kinh cằm bị đứt ngay tại lỗ cằm hoặc bị rách dọc theo thân thần kinh thì bệnh nhân bị tê môi cằm vĩnh viễn do chức năng của thần kinh không hồi phục được.
- Thần kinh lưỡi khi bị chấn thương rất khó hồi phục lúc tạo đường rạch ở vùng tam giác hậu hàm,
vì thần kinh nằm ngay mặt trong xương hàm dưới ở vùng tam giác hậu hàm, hay khi nhổ răng khôn dưới làm gãy xương ổ dưới ở mặt trong, bệnh nhân sẽ bị rối loạn cảm giác hay đau nhức ở một bên lưỡi. Thần kinh xương ổ dưới có thể bị chấn thương dọc theo ống răng dưới, nhất là vùng răng khôn hàm dưới. Phẫu thuật nhổ răng khôn dưới lệch có thể làm đứt hoặc làm dập thần kinh trong ống răng dưới.
2. Xử trí
- Khi tổn thương dây thần kinh xảy ra gây biến chứng tê hàm, tê cằm, tê môi, tùy theo mức độ tổn thương và vị trí tổn thương, chúng ta trấn an bệnh nhân, giải thích cho bệnh nhân biết sự hồi phục của dây thần kinh cần một thời gian.
- Điều trị nội khoa giúp cho sự hồi phục của dây thần kinh: kê đơn thuốc kháng sinh, kháng viêm, vitamin B6.
- Chỉ định phẫu thuật nối dây thần kinh nếu cần thiết.
3. Phòng ngừa
- Đánh giá bằng chụp phim X. quang khoảng cách giữa chóp răng và vị trí của thần kinh, tuy nhiên cũng không thể dự đoán chính xác nguy cơ tổn thương thần kinh dựa trên phim X. quang. Cần phải báo cho bệnh nhân biết trước khi can thiệp khả năng có thể xảy ra tổn thương thần kinh do cấu trúc giải phẫu của bệnh nhân. Chúng ta có thể tránh tai nạn bằng cách nhổ răng theo phương pháp phẫu thuật để lấy răng ra một cách nhẹ nhàng, thao tác nhẹ nhàng và giảm thiểu tối đa chấn thương.
- Khi nạo ổ răng phải thực hiện cẩn thận, dụng cụ đi sát bờ xương ổ, không đẩy sâu về phía chóp và tránh quá chóp ở vùng răng khôn và răng cối nhỏ thứ hai hàm dưới. Nếu còn sót một mảnh chóp chân răng không bị nhiễm trùng, tốt hơn hết nên để nằm yên tại chỗ, còn hơn là có thể gây chấn thương cho dây thần kinh.
- Tại vùng răng cối nhỏ hàm dưới, cẩn thận lúc tạo vạt ở mặt ngoài ngách hành lang, đường rạch giảm căng phải được dời sau răng 5 và trước răng 4. Tạo vạt vùng răng khôn hàm dưới hay bộc lộ răng khôn lệch chỉ thực hiện ở mặt ngoài của hàm dưới.
