Chậm lành thương và nhiễm trùng
1. Nhiễm trùng
- Nguyên nhân gây chậm lành thương thường gặp nhất là nhiễm trùng, biến chứng này hiếm gặp trong nhổ răng thông thường và thường gặp sau các phẫu thuật có tạo vạt và cắt xương. Nhiễm trùng có thể khu trú tại ổ răng, vào xương hàm hay mô tế bào tạo nên các dạng bệnh lý khác nhau.
- Phòng ngừa nhiễm trùng sau các can thiệp có tạo vạt bằng cách tôn trọng các nguyên tắc vô trùng, lấy sạch mảnh vụn mô tại vết thương sau phẫu thuật, nghĩa là khi cắt xương phải bơm rửa thật nhiều nước và lấy sạch những mảnh vụn bằng cây nạo.
- Bệnh nhân có nguy cơ bị nhiễm trùng vết thương sau phẫu thuật nên được điều trị bằng kháng sinh dự phòng.
2. Hở vết thương
Một nguyên nhân khác của chậm lành thương là hở vết thương. Nếu đặt vạt trở lại vị trí cũ và vết khâu không có nền xương nâng đỡ bên dưới thì phần vạt này thường bị chùng xuống và hở ra dọc theo đường rạch, ngoài ra khi khâu vạt quá căng sẽ gây ra thiếu máu cục bộ ở bờ vạt dẫn đến hoại tử mô làm hở vết thương.
Luôn tôn trọng các nguyên tắc khi tạo vạt, không kéo căng vạt quá mức và thắt nút vừa phải (không làm đổi màu mô là cách để phòng ngừa biến chứng này.
3. Viêm ổ răng
3.1. Nguyên nhân
- Viêm ổ răng chính xác là viêm ổ răng khô, là biến chứng gây chậm lành thương nhưng không liên quan đến nhiễm trùng, biểu hiện chủ yếu bằng triệu chứng đau ở mức độ vừa phải đến dữ dội nhưng không có dấu hiệu thông thường của nhiễm trùng như sốt, sưng. Triệu chứng đau thường xuất hiện vào ngày thứ ba hoặc thứ tư sau nhổ răng với mức độ thay đổi, thường rất dữ dội theo kiểu mạch đập, lan đến vùng trước tai và thái dương, ít phản ứng với thuốc giảm đau thông thường, làm bệnh nhân không ăn và không ngủ được.
- Khám ổ răng thấy một hốc xương rỗng còn một phần, hoặc không còn cục máu đông với xương ổ răng bị lộ ra, xương bị lộ cực kỳ nhạy cảm và là nguồn gốc của đau, ổ răng có mùi hôi và bệnh nhân thường than phiền có mùi vị khó chịu. Nướu bao phủ ổ răng bình thường, không có hạch phản ứng.
- Bệnh căn của viêm ổ răng khô thường không rõ ràng nhưng có vẻ do tăng hoạt động phân hủy fibrin tại ổ răng vừa nhổ. Hoạt động phân hủy fibrin gây tan rã cục máu đông và sau đó làm lộ xương, hoạt động này có thể là kết quả của nhiễm trùng ở vùng mô xung quanh, viêm nhiễm phần tủy xương hoặc do các yếu tố khác. Viêm ổ răng khô sau nhổ thường rất hiếm gặp với tần suất khoảng 2%, nhưng thường xảy ra sau nhổ răng khôn lệch hàm dưới (khoảng 20%).
3.2. Điều trị
- Điều trị viêm ổ răng khô chủ yếu là giảm đau trong thời gian lành thương, nếu không điều trị thì không có di chứng nào ngoài đau liên tục và điều trị cũng không làm lành thương diễn ra nhanh hơn. Điều trị tại chỗ bao gồm rửa ổ răng nhẹ nhàng với dung dịch sinh lý, tuyệt đối không được nạo đến thành ổ răng vì sẽ làm lộ thêm xương và gây đau nhiều hơn, nếu cục máu chưa phân hủy hoàn toàn nên giữ lại phần chưa phân hủy này. Sau đó nhét vào ổ răng mèche có tẩm iodoform hay các thuốc như eugenol, thuốc tê thoa để làm giảm cảm giác đau ở mô xương, thuốc này có thể do dược sĩ làm theo yêu cầu của bác sĩ hoặc ở dạng những chế phẩm có sẵn.
- Khi đặt mèche có tẩm thuốc vào ổ răng, bệnh nhân thường thấy đỡ đau trong vòng vài phút, tùy mức độ đau, có thể thay mèche mỗi ngày hoặc sau vài ngày. Rửa ổ răng với nước muối sau mỗi lần thay mèche. Khi bệnh nhân đã đỡ đau, không nên đặt mèche nữa vì nó được xem như là vật lạ và làm chậm lành thương.
3.3. Phòng ngừa
Để ngăn ngừa viêm ổ răng khô, bác sĩ cần giảm sang chấn và tránh lây nhiễm trong vùng phẫu thuật. Thao tác không sang chấn bao gồm: đường rạch gọn, banh vạt nhẹ nhàng, lấy sạch mảnh vụn mô và bơm rửa thật nhiều sau phẫu thuật. Để giảm tỷ lệ viêm ổ răng khô ở răng khôn hàm dưới, có thể dùng gelatine có tẩm kháng sinh (Tetracycline) đặt vào ổ răng. Dùng nước súc miệng có chất sát trùng như chlorhexidin để súc miệng trước và sau phẫu thuật cũng có thể làm giảm tỷ lệ viêm ổ răng khô
